ભરતી અને ઓટ

તું મને મળવાં તડપીશ, તું મને ચાહવાં તડપીશ ! એ સમયે તારી આંખમાં આંસુ હશે, કેમ કે, તને સાચું સમજાયું હશે ! પણ ત્યારે હું...   - મનીષ ચુડાસમા “સ્નેહનું પવિત્ર ઝરણું”

રંગ જામ્યો છે નવલી નવરાતનો, મારા હૈયે આનંદ અપાર હરખાતો. મળ્યો છે સાથ સરખી સહિયરોનો, માના ચાચર ચોકમાં ગરબો ગવાતો. ગરબો વધાવ્યો અમે કંકુ ચોખલિયે, દીવડાની જ્યોતથી ઝગમગ થાતો. ગબ્બરના ગોખથી રે મા અંબા પધાર્યા , અવની પર આનંદનો અવસર રેલાતો. આવ્યા રે આસોનાં રૂડા રે નોરતાં , રંગ જામ્યો છે નવલી નવરાતનો. - દિનેશ નાયક "અક્ષર"

લેખક, ચિત્રકાર અને નર્મદા ભકત અમૃતલાલ વેગડ (1928-2018) નો આજે જન્મદિવસ છે. તેમનો જન્મ ગોવામલ જીવણ વેગડને ત્યાં થયો હતો. તેમના પિતા માધાપર, કચ્છના વતની હતા અને જબલપુરમાં આવીને વસ્યા હતા. તેઓ અન્ય મિસ્ત્રી સમુદાય સાથે બંગાળ નાગપુર રેલ્વે લાઇનના ગોંદિયા-જબલપુર ભાગમાં રેલ્વે કોન્ટ્રાક્ટર તરીકેનું કામ કરતા ૧૯૦૬માં ત્યાં સ્થાયી થયા હતા. અમૃતલાલ વેગડે તેમનો અભ્યાસ વિશ્વ ભારતી યુનિવર્સિટી, શાંતિનિકેતન ખાતે કર્યો હતો અને તેમણે નંદલાલ બોઝ જેવા શિક્ષકોના હાથ નીચે ૧૯૪૮ થી ૧૯૫૩ દરમિયાન તાલીમ મેળવી હતી. નંદલાલ બોઝ પાસે તેઓ પ્રકૃત્તિ અને તેની સુંદરતાનો આદર કરવાનું શીખ્યા. તેઓ પાણીના રંગો વડે ચિત્રકામ શીખ્યા હતા પરંતુ તૈલી રંગો (ઓઇલ...

મા પાવા તે ગઢથી ઊતર્યાં, મા કાળી રેમાએ વસાવ્યું ચાંપાનેર, પાવાગઢવાળી રેમા ચાંપા તે નેરના ચાર ચૌટા, મા કાળી રેસોનીએ માંડ્યાં હાટ, પાવાગઢવાળી રે મા પાવા તે ગઢથી ઊતર્યાં, મા કાળી રેમા સોનીડો લાવે રૂડાં ઝૂમણાં, મા કાળી રેમારી મા અંબેમાને કાજ, પાવાગઢવાળી રેમા પાવા તે ગઢથી ઊતર્યાં, મા કાળી રેમા માળી તે આવે મલપતો, મા કાળી રેએ લાવે ગજરાની જોડ, પાવાગઢવાળી રે મા પાવા તે ગઢથી ઊતર્યાં, મા કાળી રેમા કુંભારી આવે મલપતો, મા કાળી રેએ લાવે ગરબાની જોડ, પાવાગઢવાળી રેમા પાવા તે ગઢથી ઊતર્યાં, મા કાળી રેમા સુથારી આવે મલપતો, મા કાળી રેએ લાવે બાજઠની જોડ, પાવાગઢવાળી રે...

આઝાદીના ખાસ્સા વર્ષ બાદ ગાંધીજીની દેશમાં લટાર... એક પછી એક ઘણાને મળ્યા વાતચીત વ્યવહાર તપાસ્યા.... ને અંતે ચશ્માંના કાચ લૂછતાં સજળ નેત્રે બળતા હૈયે બળબળે છે... આ માણસ... માણસ સિવાય ઘણું બધું છે ને એજ મારી આંખે ખૂંચતુ કણું છે... ને કોઇ ગલ્લે વૈષ્ણવ જન તો તેને કહીયે.... સંભળાઇ રહ્યું છે.. ચાની ચુસ્કી સાથે આછેરી વાત બાપુએ સાંભળી આજ બાપુનો જન્મ દિન ખરોને... ને બાપુ હજીયે કશું ન થયું જાણી પેલા સજાવેલા સર્કલે ફરી મૂર્તિમંત થઇ એક લાકડીના ટેકે ગોઠવાઈ ગયા.... રચના: નિલેશ બગથરિયા "નીલ "

તારા વિના શ્યામ મને એકલડું લાગે આ ગરબાની લોકપ્રિયતા દેશદેશાવરમાં કેટલી બધી છે એ કહેવાની જરૂર નથી. પરંતુ આ સુંદર ગરબો જેમણે લખ્યો અને કમ્પોઝ કર્યો છે એનું નામ તો મોટા ભાગના ગુજરાતીઓ માટે સાવ અજાણ્યું જ છે. આ ગરબો એટલી હદે લોકપ્રિય થયો છે કે એના પ્રભાવમાં ગરબાના ગીતકાર - સંગીતકાર કોણ છે એ જાણવાનો ય કદી વિચાર આવ્યો નહીં કોઈને! તમે ગમે તેટલું મગજ કસો તો ય ખ્યાલ નહીં આવે કે આ ગરબાના રચયિતા કોણ છે. એ જીનિયસ કલાકાર છે વડોદરાના વિનોદ આયંગર. આયંગર અટક વાંચીને તમને નવાઈ લાગશે પણ હા, આ તમિળભાષી એટલે કે એક બિનગુજરાતીએ આ...

વૈષ્ણવ જન તો તેને કહિયે,જે પીડ પરાયી જાણે રે પર દુઃખે ઉપકાર કરે તોયે, મન અભિમાન ના આણે રે સકળ લોકમાં સહુને વંદે, નિંદા ન કરે કેની રે વાચ કાછ મન નિશ્ચલ રાખે ધન ધન જનની તેની રે સમદૃષ્ટિ ને તૃષ્ણા ત્યાગી પરસ્ત્રી જેને માત રે જિહ્વા થકી અસત્ય ન બોલે પરધન નવ ઝાલે હાથ રે મોહ માયા વ્યાપે નહિ જેને દૃઢ વૈરાગ્ય જેના મનમાં રે રામ નામ શુ તાળી રે લાગી સકળ તીરથ તેના તનમાં રે વણ લોભી ને કપટ રહિત છે કામ ક્રોધ નિવાર્યા રે ભણે નરસૈયો તેનું દર્શન કરતા કુળ એકોતેર તાર્યાં રે

ઘરની સઘળી વસ્તુ મરી ગઈઘરની સઘળી વસ્તુ મરી ગઈબહુ સુના છે ઘરના ખૂણાશાંત ઉભા છે દ્વારના પરદાબંધ પડ્યા છે મેજના ખાનારોઈ રહ્યા છે સઘળા રમકડા સ્વચ્છ પડેલી ભીંતો ઘરનીલાગે જાણે વિધવા થઇ ગઈબિસ્તર કેરી ચાદર જાણેબાલ વિહોણી માતા થઇ ગઈ આખો દી ઘર આખા નેબસ માથે લઇ ને ફરતોતોવસ્તુ ઘરની ઉલટી સીધીઅમથી અમથી કરતો તો પેન લખોટી ચાકના ટુકડાખિસ્સા માહે ભરતો તોજુના પત્તા રેલ ટીકીટનેમમતાથી સંઘરતો તો કોઈ દિવસ મેં શોધી નોતીતોયે ખુશીયો મળતી તીલાદી ઉપર સુતો તોયેઆંખો મારી ઢળતી તીમારી વાતો દુનિયા આખીમમતાથી સાંભળતી તી ખલખલ વેહતા ઠંડા જળમાંછબછબીયા મેં કીધાં તામારા કપડા મારા હાથેભીંજવી મેં તો લીધા તા...

માડી તારા હોય કાયમી રખવાળા જીવતરમાં અમારે હોય પછી અજવાળા. બધા જ બંધ દરવાજે આવતી તું જ એક દ્વારે એકવાર નહીં ક્યારેય આવતી તું વારે વારે. માડી તારા હોય કાયમી રખવાળા... અટકેલો નથી ભટકલો નથી મા તારા સહારે નીકળેલો હું પાર પડીશ જાણ છે બરાબર મા તારા આધારે તરેલો હું માડી તારા હોય કાયમી રખવાળા... શક્તિ સ્વરુપા તારું જ રટણ છે જગે મારું ન હવે ખાલી ભ્રમણ છે માંગ્યું નથી મેં તો ક્યારેય એક કણ આપ્યું છતાં આ રંકને મણ મણ માડી તારા હોય કાયમી રખવાળા જીવતરમાં અમારે હોય પછી અજવાળા.. રચના: નિલેશ મથુરદાસ બગથરિયા"નીલ "

વા વાયા ને વાદળ ઊમટ્યા ગોકુળમાં ટહુક્યા મોર મળવા આવો સુંદિરવર શામળિયા તમે મળવા ન આવો શા માટે તમે મળવા ન આવો શા માટે ન આવો તો નંદજીની આણ મળવા આવો સુંદિરવર શામળિયા તમે ગોકુળમાં ગૌધન ચારંતા તમે ગોકુળમાં ગૌધન ચારંતા તમે છો સદાયના ચોર મળવા આવો સુંદિરવર શામળિયા તમે કાળી તે કામળી ઓઢંતા તમે કાળી તે કામળી ઓઢંતા તમે ભરવાડણના ભાણેજ મળવા આવો સુંદિરવર શામળિયા તમે વ્રજમાં તે વાંસળી વાજંતા તમે વ્રજમાં તે વાંસળી વાજંતા તમે ગોપીઓના ચિત્તચોર મળવા આવો સુંદિરવર શામળિયા મેતા નરશીના સ્વામી શામળિયા મેતા નરશીના સ્વામી શામળિયા અમને તેડી રમાડ્યા રાસ મળવા આવો સુંદિરવર શામળિયા વા...